Het slimste jongetje van de klas

"Jij hebt alles mee", aldus Karel's liefhebbende ouders. Toch voelt dat voor hemzelf niet zo. Op school wordt hij vaak getracteerd op scheve ogen omdat leren hem zo gemakkelijk af lijkt te gaan. Het onbedoelde effect is dat hij veel energie kwijt is aan "image maintenance". Hij móet wel aan dat slimme imago blijven voldoen. De "praise junkie" is geboren.

Dit is niet zo maar een verhaal. In New York Magazine valt te lezen hoe het onderzoeksteam van Carol Dweck concludeert dat kinderen (studenten, cursisten) die té veel geprezen worden om hun slimheid hun gevoel voor controle kwijt raken en daardoor risico-mijdend gedrag gaan vertonen. Dat zie ik ook wel eens gebeuren in mijn trainingen. Als een cursist krijgt te horen "voor jou is dat makkelijk" zie je hem of haar letterlijk zinken op zijn stoel. Terwijl je misschien zou denken dat je van het label "slim" zelfverzekerd zou moeten worden, lijkt het tegenovergestelde te gebeuren.

Waarom eigenlijk?

Als je de nadruk legt op de inspanning die een kind heeft geleverd, dan is er een controleerbare factor in het spel. "Als ik meer mijn best doe, gaat het beter". Maar als je de nadruk legt op het IQ is die controle weg. En dat laat geen recept over om om te gaan met "falen". Met risicomijdend gedrag tot gevolg.

Dit betekent niet dat je iemand niet mag prijzen. Prijzen is OK, maar niet prijzen om het prijzen. Want anders wordt die ene keer dat je het wel meent, ook niet serieus genomen.

De regels voor een goed compliment:

- Het moet oprecht zijn (gebaseerd zijn op iets wat je echt vindt)
- Het moet specifiek zijn

"Ik vind het mooi om te zien hoe je bleef proberen het probleem te begrijpen. Daardoor is het je gelukt" blijkt een stuk specifieker én vruchtbaarder dan "Jij bent slim".

M.

Via