Kun jij de groepsdruk weerstaan?

"Het is niet de taak van anderen om jou aardig te vinden,

dat is de taak van jezelf"

Yolanda Eijgenstein

Heb jij in een groep ook wel eens dingen gezegd of gedaan die je eigenlijk niet wilde of meende?

Groepsdruk kán ernstige vormen aannemen. Denk maar eens aan het Milgram experiment, ontgroeningen, de martelingen in de Iraakse Abu Ghraib-gevangenis ...

Philip Zimbardo* identificeert drie factoren die bepalen of mensen de vage grenslijn tussen goed en kwaad (of beter: acceptabel gedrag en onacceptabel gedrag) overschrijden:

1. conformisme
   "Erbij willen horen" en "angst voor afwijzing" zorgen ervoor dat we soms meegaan met de groep ook al gaat dat tegen ons eigen gevoel in ("Alle anderen deden het ook")
   
   
2. gehoorzaamheid
   Mensen zijn geneigd een autoriteit te gehoorzamen, ook als die iets doet (of hen opdraagt iets te doen) wat tegen hun eigen normen indruist ("Ik deed alleen maar wat mij werd opgedragen")
   
   
3. anonimiteit
   Als je denkt aan de Ku-Klux klan hoef ik dit verder niet uit te leggen ..
   
   

In alle gevallen ontdoen mensen zich van hun eigen verantwoordelijkheid voor hun gedrag. Ze proberen hun gedrag te rechtvaardigen - recht praten wat krom is - om deel uit te maken van iets dat groter is dan henzelf.


Zimbardo geeft 20 tips om groepsdruk te weerstaan. Ik heb ze samengevat onder 3 categorieën

• non-conformisme en ongehoorzaamheid: speel advocaat van de duivel
  
  
• Realiseer je dat ook jij vatbaar kunt zijn voor beïnvloeding (denk je van niet? Kijk dan (weer) eens naar "The Wave"). Alleen dan kun je de signalen (leren) opvangen
  
  
• Ontwikkel je waarnemingsvermogen. Als je vaag voelt dat er iets mis is (in de situatie, het verhaal) speel dan dissident, burgerlijk ongehoorzaam, sta op een "second opinion" en oefen de zin: "daar moet ik nog even over nadenken"
  
  
• Onthoud dat alle ideologieën slechts woorden zijn. Wees achterdochtig tegen de acties die ondernomen zouden moeten worden om die ideologie te ondersteunen. Denk hard na voor je abstracte principes vóór mensen stelt. Stel vragen. Heiligt het doel de middelen? Suggereer alternatieven!
  
  
• Regels zijn bedoeld om gedrag te reguleren. Stel regels en groepscodes zo nodig ter discussie.Wie heeft deze regels gemaakt? Met welk doel? Is het ook voor deze situatie een goede regel? Wat gebeurt er als we de regel overtreden?

• vermijd anonimiteit
  
  
• Benadruk je individualiteit en die van anderen. Zeg luid en duidelijk je naam, maak oogcontact en nodig de ander ook uit om dat te doen
  
  
• Wees alert (en vermijd indien mogelijk) situaties waarin je volledig bent (of wordt) afgesloten van familie en vrienden of onafhankelijke informatie. Dit maakt je ontvankelijk voor beïnvloeding
  

• zelfbeeld en zelfvertrouwen
  
  
• Vraag je af waar jij je identiteit aan ontleent. Als je je zelfbeeld ontleent aan wat anderen van je vinden, aan je bezittingen, aan je omgeving, dan maakt dat je vatbaar voor beïnvloeding. We zijn níet wat we hebben
  
  
• Durf je fouten toe te geven. "Ik had het mis" of "ik heb een vergissing gemaakt" of "ik ben van gedachten veranderd" kunnen voorkomen dat je slecht gedrag probeert te rechtvaardigen en verder gaat op de ingeslagen weg. Ik zeg maar zo:
  Je kunt beter je gezicht verliezen, dan je geweten
  
  

Naarmate je meer van jezelf houdt
voor jezelf kunt blijven denken
het aandurft "to stand out from the crowd"
dan maak je meer kans dat
de geschiedenis zich níet herhaalt


Ik hou van mij. En jij? (van jou dan :-))



M.

Plaatje via

* Bron: In Psychologie magazine van september 2007 staat een artikel over Philip Zimbardo's boek "The lucifer effect. Understanding how good people turn evil".