Tuesday, September 18, 2007

Kun jij de groepsdruk weerstaan?

"Het is niet de taak van anderen om jou aardig te vinden,
dat is de taak van jezelf"

Yolanda Eijgenstein




Heb jij in een groep ook wel eens dingen gezegd of gedaan die je eigenlijk niet wilde of meende?

Groepsdruk kán ernstige vormen aannemen. Denk maar eens aan het Milgram experiment, ontgroeningen, de martelingen in de Iraakse Abu Ghraib-gevangenis ...

Philip Zimbardo
* identificeert drie factoren die bepalen of mensen de vage grenslijn tussen goed en kwaad (of beter: acceptabel gedrag en onacceptabel gedrag) overschrijden:

  1. conformisme
    "Erbij willen horen" en "angst voor afwijzing" zorgen ervoor dat we soms meegaan met de groep ook al gaat dat tegen ons eigen gevoel in ("Alle anderen deden het ook")

  2. gehoorzaamheid
    Mensen zijn geneigd een autoriteit te gehoorzamen, ook als die iets doet (of hen opdraagt iets te doen) wat tegen hun eigen normen indruist ("Ik deed alleen maar wat mij werd opgedragen")

  3. anonimiteit
    Als je denkt aan de Ku-Klux klan hoef ik dit verder niet uit te leggen ..

In alle gevallen ontdoen mensen zich van hun eigen verantwoordelijkheid voor hun gedrag. Ze proberen hun gedrag te rechtvaardigen - recht praten wat krom is - om deel uit te maken van iets dat groter is dan henzelf.


Zimbardo geeft 20 tips om groepsdruk te weerstaan. Ik heb ze samengevat onder 3 categorieën
  • non-conformisme en ongehoorzaamheid: speel advocaat van de duivel

    • Realiseer je dat ook jij vatbaar kunt zijn voor beïnvloeding (denk je van niet? Kijk dan (weer) eens naar "The Wave"). Alleen dan kun je de signalen (leren) opvangen

    • Ontwikkel je waarnemingsvermogen. Als je vaag voelt dat er iets mis is (in de situatie, het verhaal) speel dan dissident, burgerlijk ongehoorzaam, sta op een "second opinion" en oefen de zin: "daar moet ik nog even over nadenken"

    • Onthoud dat alle ideologieën slechts woorden zijn. Wees achterdochtig tegen de acties die ondernomen zouden moeten worden om die ideologie te ondersteunen. Denk hard na voor je abstracte principes vóór mensen stelt. Stel vragen. Heiligt het doel de middelen? Suggereer alternatieven!

    • Regels zijn bedoeld om gedrag te reguleren. Stel regels en groepscodes zo nodig ter discussie.Wie heeft deze regels gemaakt? Met welk doel? Is het ook voor deze situatie een goede regel? Wat gebeurt er als we de regel overtreden?
  • vermijd anonimiteit

    • Benadruk je individualiteit en die van anderen. Zeg luid en duidelijk je naam, maak oogcontact en nodig de ander ook uit om dat te doen

    • Wees alert (en vermijd indien mogelijk) situaties waarin je volledig bent (of wordt) afgesloten van familie en vrienden of onafhankelijke informatie. Dit maakt je ontvankelijk voor beïnvloeding
  • zelfbeeld en zelfvertrouwen

    • Vraag je af waar jij je identiteit aan ontleent. Als je je zelfbeeld ontleent aan wat anderen van je vinden, aan je bezittingen, aan je omgeving, dan maakt dat je vatbaar voor beïnvloeding. We zijn níet wat we hebben

    • Durf je fouten toe te geven. "Ik had het mis" of "ik heb een vergissing gemaakt" of "ik ben van gedachten veranderd" kunnen voorkomen dat je slecht gedrag probeert te rechtvaardigen en verder gaat op de ingeslagen weg. Ik zeg maar zo:
      Je kunt beter je gezicht verliezen, dan je geweten

Naarmate je meer van jezelf houdt
voor jezelf kunt blijven denken
het aandurft "to stand out from the crowd"
dan maak je meer kans dat
de geschiedenis zich níet herhaalt


Ik hou van mij. En jij? (van jou dan :-))



M.

Plaatje via

* Bron: In Psychologie magazine van september 2007 staat een artikel over Philip Zimbardo's boek "The lucifer effect. Understanding how good people turn evil".

9 comments:

Henk said...

Interessant onderzoek van Zimbardo. Herkenbaar (het is zo lekker veilig om mee te lopen met de kudde).

Ken je We Do What We're Told (Milgram's 37) van Peter Gabriel?

Anonymous said...

Voor mij telt vooral "zelfbeeld en zelfvertrouwen". Ik ben nogal eigenwijs en tegendraads.
Ik probeer dat ook aan mijn kinderen me te geven.

Marina Noordegraaf .... said...

@henk
die video had ik nog niet gezien. confronterend weer ..

@hans
gezond wantrouwen is een groot goed :-)

joop said...

"Ideologieen zijn slechts woorden...
Wat is het nut van een ideologie als zij niet daden omgezet wordt, vraag ik mij af.

Ik begrijp Zimbardo natuurlijk wel: het gaat om het rucksichtlos uitvoeren ervan. Toch vind ik het een onzinnige uitspraak. Voor de rest ben ik het met hem eens: hoe sterk zouden wij zijn in een hechte groep die ontspoort ?

Marina Noordegraaf .... said...

@ joop

voor mij hebben ideologieen uberhaupt geen toegevoegde waarde, komt zo in me op.

Je stipt trouwens voor mij nog een belangrijk punt aan. Je schrijft: "hoe sterk zouden WIJ zijn". Ik vind dat al tricky. Als We in Wij praten dan ligt daar al een soort excuus voor ons gedrag in besloten. "It's in our nature?".

Het voelt voor mij een stuk beter om over IK te praten. Dat maakt me namelijk wel verantwoordelijk voor mijn gedrag, terwijl het praten over WE dat niet doet. Wat vind jij?

joop said...

Uiteraard is het beter om als individu ter denken en te beslissen.
Maar wij hebben makkelijk praten: wij werken in een "veilige" omgeving.
Hoe is het in een oorlogsituatie of in een gevangenis ? Dan gaan er andere zaken meespelen.

Over de ideologie: een manifest is toch ook ideologisch ? En daar zijn vaak goede dingen uit voortgekomen.

Marina Noordegraaf .... said...

@ joop

ik heb inderdaad makkelijk praten.

uit een manifest kúnnen goede dingen voortkomen.

het lijkt net of we elkaar tegenspreken, maar volgens mij is dat niet zo.

Bindingsangst said...

Klopt het dat bindingsangst er toe kan leiden dat je juist sneller dingen doet om ergens bij te horen (hoe ironisch dit ook klinkt)?

Op de discussie:

Ben ik het met Marina eens, het praten over 'wij zijn'' e.d. geeft al aan dat je iets samen 'moet'doen.

Marina Noordegraaf .... said...

@Bindingsangst

Dank voor je reactie!

Wat mij betreft: jazeker klopt dat. Als je je veilig gehecht/gebonden weet dan hoe je je niet persé anders voor te doen dan je bent. Je weet dat je er nog bij hoort als je jezelf bent en als je even niets van je laat horen. Als je onveilig gehecht/gebonden bent dan probeer je je aan te passen aan dat wat mensen van je verwachten. Je bindt je op zo'n moment eigenlijk ook niet met "jezelf" maar met dat deel dat zich "aanpast".

Niets ironisch aan volgens mij ;-)

www.flickr.com